Persatuan
Penyelidikan Air dan Tenaga Malaysia (AWER) telah mengkaji Belanjawan
2013 (Bajet 2013) serta belanjawan terperinci bagi beberapa kementerian
berkaitan yang telah diterbitkan oleh Kementerian Kewangan (MOF). Kami
menggesa Kerajaan Persekutuan untuk mempertimbangkan cadangan-cadangan
berikut untuk mengurangkan ketirisan perbelanjaan kewangan kerajaan dan
mungkin boleh menjimatkan berbilion ringgit daripada terbazir.
1) Industri perkhidmatan air negara
Kerajaan Persekutuan telah memperuntukkan RM300 juta untuk
penggantian paip air dan pembentungan untuk memperbaiki sistem bekalan
air dan pembentungan. Di samping itu, belanjawan terperinci Kementerian
Tenaga, Teknologi Hijau dan Air (KeTTHA) menunjukkan hampir semua negeri
akan menerima sama ada dana atau pinjaman untuk pembangunan
infrastruktur perkhidmatan air yang berjumlah hampir RM2.8 bilion bagi
tahun 2012 dan 2013.
Malangnya, ini tidak selaras dengan model Akta
Industri Perkhidmatan Air 2006 (WSIA) kerana terdapat beberapa negeri
yang masih belum distruktur semula. Kami menggesa Kerajaan Persekutuan
untuk memastikan Labuan, Kedah, Terengganu, Pahang, Kelantan dan
Selangor distruktur semula di bawah WSIA sebelum dana atau pinjaman
disalurkan. Dana ini juga mesti ditadbir oleh Suruhanjaya Perkhidmatan
Air Negara (SPAN) kerana SPAN adalah pengawal selia untuk industri air
dan pembentungan. SPAN mengawal selia industri-industri ini dari
perspektif ekonomi, kualiti perkhidmatan dan teknikal. Ini akan
memastikan penggunaan peruntukan secara berkesan.
Selain daripada itu, perjanjian konsesi Indah Water Konsortium (IWK)
mesti dimansuhkan dan IWK mesti distruktur semula di bawah model WSIA
secepat mungkin. Ini akan membuktikan komitmen Kerajaan Persekutuan
dalam pelaksanaan model WSIA. Penstrukturan semula IWK sepatutnya siap
sebelum tahun 2010 mengikut Rancangan Malaysia ke-9. Kini, ia telah
dilengahkan hampir 2 tahun. Apa yang melambatkan MoF daripada berbuat
demikian? Tambahan pula, IWK juga sedang memohon untuk mendapatkan
kenaikan tarif dan akan menerima peruntukan bagi projek pemulihan
infrastruktur pembentungan dari Belanjawan 2013. Tiada satu pun di atas
boleh diberikan kepada IWK sehingga ia distruktur semula dan dikawal
selia sepenuhnya oleh SPAN.
Kerajaan Persekutuan juga mesti menutup Jabatan Bekalan Air (JBA) dan
Jabatan Perkhidmatan Pembentungan (JPP). Kedua-dua agensi ini sedang
mengulangi operasi yang sepatutnya dilaksanakan oleh SPAN dan Pengurusan
Aset Air Berhad (PAAB). Mereka sebenarnya menduplikasi dan
mengucar-kacirkan tugas-tugas yang patut dijalankan oleh SPAN dan PAAB.
Dalam satu insiden, JPP telah memberikan sokongan (recommendation) untuk
projek yang melibatkan IWK dan sebuah syarikat swasta untuk
dilaksanakan di mana ia tidak mempunyai sebarang KUASA KAWAL SELIA.
Kuasa pengawal seliaan bagi perkhidmatan pembentungan adalah di bawah
SPAN mengikut WSIA. Sebarang sokongan mengenai projek-projek yang
berkaitan dengan industri pembentungan perlu dilakukan oleh SPAN dan
bukannya JPP. AWER telah membuat komunikasi rasmi dengan SPAN untuk
menyiasat perkara ini. Menutup agensi-agensi yang tidak diperlukan
(redundant) ini akan mengurangkan perbelanjaan operasi kerajaan,
mengoptimumkan penggunaan wang pembayar cukai dan menghapuskan masalah
operasi yang tidak diperlukan.
2) Bekalan air dan elektrik luar bandar
Jadual 1 meringkaskan program-program bekalan air dan elektrik luar
bandar bagi Belanjawan 2010 hingga 2013. Secara umumnya, hampir RM 10
bilion telah diperuntukkan untuk program-program ini sejak tahun 2010.
Kami menggesa Ketua Audit Negara untuk menjalankan audit khusus dan
terperinci untuk program bekalan air dan elektrik luar bandar dari tahun
2000 hingga 2012. Skop audit mesti merangkumi hasil program, kos,
ketelusan, ketahanan bahan (material durability), jangka hayat operasi
dan kualiti air. Tahun lepas, kami juga telah menyeru Kerajaan
Persekutuan untuk mendidik masyarakat di luar bandar dalam kerja-kerja
penyelenggaraan asas untuk menyelenggara projek-projek yang dilaksanakan
dalam komuniti masing-masing. Ini juga akan mewujudkan pekerja separuh
mahir di kalangan rakyat tersebut dan meningkatkan kualiti hidup mereka
secara serentak.
Dalam Belanjawan 2013, Kerajaan Persekutuan memperuntukkan RM100 juta
untuk memasang sistem penuaian air hujan di Sabah dan Sarawak. Penuaian
air hujan adalah satu mekanisme yang digunakan untuk menyimpan air
hujan bagi kegunaan bukan makan minum (non-potable). Menurut Piawaian
Kebangsaan bagi Kualiti Air Minuman oleh Kementerian Kesihatan, standard
pH air minuman harus berada di antara 6.5 dan 9.0. Walau bagaimanapun,
menurut Jabatan Meteorologi, negeri-negeri utara Semenanjung Malaysia
dan Malaysia Timur menerima hujan dengan pH antara 4.8 dan 5.2 manakala
bahagian-bahagian lain di semenanjung menerima hujan dengan pH antara
4.4 dan 4.8. Keasidan ini akan memberi impak langsung kepada paip,
kelengkapan dan tangki sistem penuaian air hujan.
Penggunaan air hujan
yang ditadah untuk kegunaan makan minum (potable) tanpa rawatan yang
betul juga boleh menjejaskan kualiti hidup rakyat di Sabah dan Sarawak.
Ini adalah kerana air hujan yang ditadah tidak dibasmi kuman
(disinfection) dan kemungkinan berlakunya kontaminasi adalah tinggi.
Najis burung dan kotoran lain di atas bumbung senang memasuki sistem
penuaian air hujan. Mungkin terdapat injap yang dipasang untuk mencegah
aliran awal air hujan memasuki sistem penuaian air hujan. Walau
bagaimanapun, ini tidak menjamin kualiti air yang ditadah.
Penyelenggaraan penapis dan tangki juga satu kemestian.
Oleh itu, pelaksanaan model WSIA untuk Sabah dan Sarawak tidak dapat
dielakkan. Di bawah model WSIA, program bekalan air terawat tidak hanya
merangkumi loji perawatan air yang besar. Loji perawatan air yang kecil
berasaskan komuniti dan program bekalan air luar bandar juga adalah
sebahagian daripada WSIA. Kami menggesa Kerajaan Persekutuan untuk
membentuk satu pasukan petugas khas untuk memulakan dan mempercepatkan
pelaksanaan model WSIA di Sabah dan Sarawak. Ini akan memanfaatkan
kedua-dua negeri ini untuk meningkatkan liputan bekalan air terawat
berbanding dengan pemberian peruntukan berbilion-bilion untuk
menjalankan pelaksanaan
ad-hoc yang tidak mampan dan menjejaskan kualiti hidup rakyat.
3) Nuklear untuk tenaga
Berdasarkan belanjawan terperinci KeTTHA, mereka sedang merancang
untuk memulakan program kesedaran awam mengenai penggunaan nuklear untuk
tenaga. Walaupun kementerian ini membisu mengenai isu-isu yang
dibangkitkan berkaitan dengan loji tenaga nuklear, program yang
dirancang ini akan menyebabkan rakyat untuk menganggap bahawa Malaysia
akan membina loji tenaga nuklear tidak lama lagi.
Walau bagaimanapun, Kerajaan Persekutuan dan KeTTHA mesti menangani 7
isu-isu teras (7 core issues) seperti berikut sebelum memulakan projek
loji tenaga nuklear:
i.
Dasar campuran tenaga (energy mix) jangka pendek, jangka pertengahan dan jangka panjang mesti digariskan dengan jelas dan diumumkan untuk pengetahuan umum.
Uranium, plutonium dan thorium merupakan sumber tenaga yang tidak boleh
diperbaharui dan juga akan kehabisan suatu hari. Oleh itu, nuklear
mungkin bukan satu jalan penyelesaian sebenar. Ia bermungkinan hanya
boleh membantu Malaysia dalam pengurusan campuran tenaga jangka pendek.
Sebagai contoh, kegagalan Loji Hidroelektrik Bakun untuk membekalkan
elektrik ke Semenanjung Malaysia (seperti yang dirancangkan) memaksa
orang ramai untuk menanggung tarif tambahan dengan pembinaan loji
penjanaan gas asli yang baru.
ii.
Lokasi loji tenaga nuklear mesti didedahkan dari awal perancangan.
Ini termasuk semua lokasi yang berkemungkinan menjadi tapak loji. Ia
akan membolehkan perbincangan awam yang lebih luas mengenai isu-isu yang
berkaitan dengan loji tenaga nuklear. Penerimaan orang ramai (
public’s acceptance) terhadap penggunaan nuklear untuk tenaga mesti dilakukan secara telus dan bukannya perundingan secara "kosmetik".
iii.
Kebocoran bahan radioaktif, tindak balas kecemasan dan prosedur laporan mesti diperjelaskan kepada orang ramai.
'Pakar' nuklear sentiasa mendakwa bahawa nuklear adalah selamat. Jika
ia adalah selamat, mengapa ada kebocoran? Sebagai contoh, insiden
kebocoran di Perancis adalah kira-kira 150 insiden setahun. Jawapannya
patut satu sahaja, sama ada ia akan bocor atau tidak. Oleh itu, laporan
insiden teknologi nuklear dan kebocoran mesti dibuat secara telus dan
jelas kepada orang ramai. Kejadian Fukushima yang berlaku tahun lepas
telah merosotkan keyakinan pelbagai pihak dalam teknologi nuklear secara
mendadak dan mendedahkan kegelapan dalam 'ketelusan' laporan insiden
nuklear. Apakah dasar yang Malaysia ada untuk menangani kejadian seperti
ini jika ia berlaku?
iv.
Kos penutupan operasi (decommisioning) loji tenaga
nuklear sentiasa menjadi kebimbangan bagi kebanyakan negara-negara yang
menggunakan nuklear untuk penjanaan elektrik. Dengan undang-undang
dan peraturan-peraturan yang semakin ketat untuk pelupusan sisa nuklear
dan bahan-bahan yang berkaitan, kita akan melihat peningkatan mendadak
dalam kos penutupan operasi loji tenaga nuklear. Apabila kerajaan
menyatakan bahawa penggunaan nuklear untuk tenaga adalah menjimatkan,
kita hanya boleh mengandaikan bahawa kerajaan telah mengecualikan
komponen kos penutupan operasi dari keseluruhan perancangan penggunaan
nuklear untuk tenaga. Isunya, siapa yang akan menanggung kos ini?
Sekiranya generasi-generasi akan datang yang akan menanggung kos ini,
adakah ia adil kepada mereka jika kita lepas tangan begitu sahaja?
v.
Modal insan (human capital) yang berkebolehan untuk menguruskan loji tenaga nuklear adalah penting.
Malangnya, kita tidak pernah melihat mana-mana 'pakar nuklear' dari
Malaysia melanjutkan kepakaran mereka untuk menyelesaikan atau mengawal
krisis kebocoran nuklear seperti apa yang telah berlaku di Fukushima
tahun lepas. Banyak laporan juga telah menunjukkan bahawa kebocoran atau
insiden nuklear adalah sangat berkaitan dengan kesilapan manusia.
Kegagalan untuk mempunyai kepakaran teknikal yang betul bermakna bencana
nuklear akan berlaku di tanah air kita sendiri. Apakah perancangan
Malaysia untuk membangunkan kepakaran sedemikian? Graduan sains nuklear
sahaja tidak cukup untuk menguruskan loji tenaga nuklear.
vi.
Pelupusan sisa nuklear (spent fuel) adalah "ibu" kepada semua isu-isu yang berkaitan dengan nuklear.
Sisa nuklear dari loji tenaga mesti didepositkan ke dalam kemudahan
simpanan sisa secara selamat. Oleh itu, kos dan keselamatan kemudahan
penyimpanan sisa adalah kebimbangan utama dari segi alam sekitar. Apakah
unjuran kos kemudahan penyimpanan sisa dan impaknya kepada tarif?
Bagaimana pula dengan kebocoran daripada kemudahan simpanan sisa ini
disebabkan kuasa alam? Adakah KeTTHA telah mengambil kira
butiran-butiran seperti ini dalam perancangan mereka?
vii. Tarif elektrik yang murah dari tenaga nuklear, adakah ia satu realiti?
Sekumpulan 'pakar nuklear' Korea Selatan gagal menjawab soalan yang
mudah ini apabila isu bekalan bahan mentah telah dibangkitkan kepada
mereka. Bagaimana sebuah negara boleh mencapai tarif elektrik yang
rendah melalui tenaga nuklear di mana begitu banyak isu perlu diambil
kira dalam kos penjanaan? Tambahan pula, dengan tekanan untuk
perlindungan alam sekitar daripada sisa nuklear yang semakin meningkat,
kos menjana elektrik daripada nuklear dijangka meningkat. Kita juga
telah menyaksikan peningkatan harga gas asli yang drastik apabila banyak
negara beralih kepada loji janakuasa gas asli. Bagaimana KeTTHA boleh
menjamin bekalan elektrik yang murah apabila banyak negara juga beralih
kepada tenaga nuklear pada masa yang sama?
AWER menggesa Kerajaan Persekutuan untuk membentuk sebuah pasukan
petugas bebas (independent task force) untuk menyelia proses
memperkenalkan penggunaan nuklear untuk tenaga di Malaysia dan
menyelesaikan 7 isu utama yang dibangkitkan sebelum membina loji tenaga
nuklear. Ahli-ahli pasukan petugas ini mestilah bebas (independent) dan
pasukan petugas ini juga mesti melaporkan perkembangan kepada orang
ramai secara berkala (sekali dalam 6 bulan). Program kesedaran sahaja
tidak mencukupi apabila sebahagian besar daripada isu-isu teras
disembunyikan.
AWER berharap bahawa cadangan yang diberi oleh pihak kami dapat
dipertimbangkan dengan sewajarnya dan dilaksanakan demi kebaikan negara
dan rakyat. Pindaan dan cadangan ini adalah untuk memantapkan
pelaksanaan rancangan-rancangan Belanjawan 2013 dan untuk membawa
Malaysia menjadi sebuah negara maju menjelang tahun 2020.
Jadual 1: Prorgram Bekalan Air dan Tenaga Luar Bandar
Belanjawan
|
Manfaat program bekalan air dan tenaga luar bandar
|
2010
|
Bekalan air – RM 530 Juta untuk 16,000 isi rumah
Bekalan elektrik – RM 825 Juta untuk 30,000 isi rumah
|
2011
|
Bekalan air dan elektrik:
- RM 1.2 Bilion untuk Sarawak
- RM 1.5 Bilion untuk Sabah
- RM 556 Juta untuk Semenanjung
|
2012
|
Bekalan air - RM 2.1 Bilion untuk 200,000 isi rumah
Bekalan elektrik - RM 1.1 Bilion untuk 39,000 isi rumah
|
2013
|
Bekalan air dan elektrik - RM 1.6 Bilion
- Bekalan air untuk 24 ribu rumah
- Bekalan elektrik untuk 19 ribu rumah
RM 88 juta untuk pembangunan ekonomi dan projek bekalan air perkampungan Orang Asli
RM 100 Juta untuk tangki sistem penuaian air hujan (40 ribu tangki) di Sabah dan Sararwak
|
Penulis ialah Presiden Persatuan Penyelidikan Air dan Tenaga Malaysia (AWER)